Aktualności

Świadkiem jest osoba, która dysponuje informacjami uznanymi za istotne dla danego postępowania karnego.

Od momentu wezwania danej osoby przez prokuratora, sąd lub policję w charakterze świadka, zaczynają ciążyć na niej określone obowiązki. Zaliczyć do nich należy: obowiązek stawiennictwa, obowiązek pozostawania do dyspozycji organu procesowego, obowiązek złożenia przyrzeczenia, a także obowiązek zeznawania prawdy. W przypadku niewywiązania się przez świadka z nałożonych na niego obowiązków, organy procesowe mogą zastosować wobec takiej osoby kary porządkowe w postaci np. grzywny, zatrzymania i przymusowego doprowadzenia, czy nawet aresztu.

Świadek, mimo że nie jest stroną procesu, posiada także pewne uprawnienia w procesie karnym. Jednym z nich jest możliwość ustanowienia w określonych sytuacjach pełnomocnika, celem ochrony swoich interesów. Pełnomocnikiem w postępowaniu karnym może być wyłącznie adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Podkreślić trzeba, że osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu karnym. Oznacza to, że uprawnienie ustanowienia pełnomocnika przez taką osobę ma charakter ograniczony. Ocena spełnienia tej przesłanki dokonywana jest każdorazowo na początku przez świadka oraz pełnomocnika, do którego on się zgłosił, a następnie kontrolowana jest przez sąd lub prokuratora.

Odnosząc się do powyższego na uwagę zasługuje fakt, iż o istnieniu interesu świadka można mówić w szczególności, gdy postępowanie jest na wstępnym etapie tj. w sytuacji, gdy nie ma jeszcze podejrzanego w danej sprawie. Wskazać bowiem należy, że przesłuchany świadek na dalszym etapie postępowania może stać się podejrzanym, a dalej oskarżonym. Niewątpliwie interes taki będzie zachodzić także wówczas, gdy świadek zobowiązany jest do zachowania tajemnicy zawodowej np. tajemnicy lekarskiej lub dziennikarskiej, a przesłuchanie może dotyczyć informacji z tym związanych. Wśród innych przypadków, które uzasadniają ustanowienie pełnomocnika, zasygnalizować należy sprawy o skomplikowanym stanie faktycznym, gdzie wraz z przesłuchaniem świadka może pojawić się konieczność np. wydania dokumentów objętych tajemnicą skarbową lub tajemnicą przedsiębiorstwa. Wówczas rolą pełnomocnika będzie czuwanie, aby żądanie wydania takich dokumentów było legalne i nie naruszało interesów świadka.

Ponadto zaleca się ustanowienie przez świadka pełnomocnika w sytuacji, gdy przeciwko takiej osobie toczy się inne przedmiotowo powiązane postępowanie karne. Warto także mieć pełnomocnika, gdy zachodzi ryzyko, że udzielenie odpowiedzi na pytanie organu procesowego w trakcie przesłuchania mogłoby narazić świadka lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Głównym zadaniem pełnomocnika jest czuwanie nad zgodnością przesłuchania z aktualnymi procedurami. Pełnomocnik zatem powinien zwracać uwagę, by świadkowi nie zadawano pytań sugerujących z góry odpowiedź, czy też nie zadawano pytań, które są dla niego niejasne. Ponadto pełnomocnik zobowiązany jest do sprawdzenia, czy wiernie zaprotokołowano wypowiedź świadka. Może on również zażądać, by w protokole znalazły się pytania, które zostały zadane w trakcie przesłuchania. Pełnomocnik  w trakcie czynności powinien również wskazywać świadkowi jego prawa np. uprawnienie do uchylenia się od odpowiedzi na dane pytanie. Dzięki obecności pełnomocnika świadek może także uniknąć wywierania nacisku przez organy procesowe. Jednakże, co bardzo istotne, pełnomocnik nie może pomagać świadkowi formułować treści składanych przez niego zeznań.

Podsumowując należy raz jeszcze podkreślić, że świadek, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu karnym, ma prawo do ustanowienia pełnomocnika, który jest uprawniony do wzięcia udziału w przesłuchaniu i reagowania na każde uchybienie organu procesowego.

Jeżeli zatem otrzymałeś wezwanie do stawiennictwa w charakterze świadka i obawiasz się o swoją sytuację procesową, będzie szczególnie zalecane skorzystanie z usług adwokata, który zapewni należytą ochroną Twoich interesów w procesie karnym.

Autorzy:

Rafał Machecki- adwokat

Michał Kaleta- aplikant adwokacki