Aktualności

System dozoru elektronicznego (dalej: SDE) funkcjonuje w Polsce już od ponad 10 lat i cieszy się z każdym kolejnym rokiem coraz większą popularnością. Skąd się bierze ta niesłabnąca tendencja? Na czym polega SDE i kto może z niego skorzystać? W tym artykule poznasz najważniejsze informacje związane z działaniem systemu dozoru elektronicznego, który pozwala na wykonywanie kary pozbawienia wolności w miejscu stałego pobytu skazanego.

Czym jest system dozoru elektronicznego i w jaki sposób wygląda odbywanie kary w tym systemie?

System dozoru elektronicznego umożliwia osobie skazanej na karę pozbawienia wolności odbycie tej kary w warunkach wolnościowych tj. poza zakładem karnym. Celem  systemu jest kontrola przy pomocy urządzeń elektronicznych wykonywania obowiązków, które zostały nałożone na skazanego w postanowieniu sądu penitencjarnego.

W praktyce wygląda to w ten sposób, że osobie skazanej zakłada się na nodze lub przegubie dłoni wodoodporny i antyalergiczny nadajnik radiowy, który swym wyglądem przypomina zegarek sportowy. Dodatkowo we wskazanym przez skazanego miejscu do odbywania kary pozbawiania wolności np. we własnym lub wynajmowanym mieszkaniu, montuje się urządzenie monitorujące. Wykonywanie kary w SDE rozpoczyna się niezwłocznie od momentu instalacji tychże urządzeń.

Dzięki przedstawionym powyżej urządzeniom elektronicznym następuje kontrola wykonywania kary, według wyznaczonego przez sąd penitencjarny harmonogramu odbywania kary pozbawienia wolności. Przywołany harmonogram w sposób szczegółowy określa konkretne dni i godziny, w których osoba skazana jest zobowiązana do znajdowania się w miejscu odbywania kary pozbawienia wolności. Wskazuje on także godziny, w których skazany ma prawo oddalić się z miejsca stałego pobytu na okres, który nie może przekroczyć 12 godzin dziennie w celu wykonywania pracy, nauki, leczenia itp. W przypadku nieobecności lub spóźnienia skazanego, urządzenia monitorujące natychmiast powiadamiają o tym fakcie Centralę Monitorowania, która odpowiedzialna jest za rejestr przebiegu kary. Następnie Centrala przesyła taką informację do sędziego penitencjarnego oraz zawodowego kuratora sądowego. W stosunku do osoby, która nie wypełnia nałożonych na nią obowiązków, sąd może uchylić wydane zezwolenie na wykonanie kary w SDE, co skutkować będzie odbyciem pozostałej części kary w zakładzie karnym.

Jeśli natomiast naruszenie harmonogramu nastąpi z przyczyny losowej, jak na przykład utrudnienia komunikacyjne lub konieczność skorzystania z pomocy medycznej, wówczas skazany powinien o takiej sytuacji niezwłocznie samodzielnie lub przez osobę trzecią powiadomić zawodowego kuratora sądowego oraz Centralę Monitorowania. Ponadto dobrze jest udokumentować taką sytuację, robiąc zdjęcia lub kręcąc film.

Kto może ubiegać się o wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE?

Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE, o ile:

• orzeczona w stosunku do skazanego kara nie przekracza jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Należy jednak pamiętać, że granica jednego roku i sześciu miesięcy dotyczy także sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno;
• kara pozbawienia wolności wykonana w SDE jest wystarczająca do osiągnięcia celów kary;
• skazany posiada miejsce stałego pobytu (nie musi to być miejsce zameldowania), w którym może on odbyć karę w SDE. W przypadku, gdy zamieszkuje on z osobami pełnoletnimi – musi uzyskać ich zgodę, natomiast jeśli jest to wynajęty lokal – zgodę właściciela lokalu;
• warunki techniczne nie stoją na przeszkodzie od odbycia kary pozbawienia wolności w stosunku do danego skazanego w systemie SDE. Problemem takim może być np. brak energii elektrycznej czy słaby sygnał GPS w danej lokalizacji.

Kto nie może skorzystać z SDE?

Sąd penitencjarny nie udzieli zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE osobom, które zostały skazane w warunkach art. 64 § 2 k.k. (recydywa wielokrotna), jak również wobec których orzeczono karę aresztu, zastępczą karę aresztu za wykroczenie, zastępczą karę pozbawienia wolności za wykroczenie skarbowe, karę porządkową lub środek przymusu, który skutkuje pozbawieniem wolności.

Kto może złożyć wniosek o wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE?

Przedmiotowy wniosek może złożyć:

• skazany;
• obrońca skazanego;
• prokurator;
• sądowy kurator zawodowy;
• dyrektor zakładu karnego.

Sądem właściwym, do którego należy złożyć wniosek jest wydział penitencjarny sądu okręgowego, w którego okręgu skazany przebywa. W przypadku wydania postanowienia o odmowie udzielenia zezwolenia, ponowny wniosek w tej samej sprawie skazany lub jego obrońca może złożyć dopiero po upływie 3 miesięcy od jego wydania. Z perspektywy skazanego istotne jest także to, że wniosek jest wolny od opłat sądowych. Darmowe jest także dalsze wykonywanie kary w SDE.

Podsumowanie

Stacjonarny system dozoru elektronicznego należy oceniać pozytywnie zarówno z perspektywy osoby skazanej, jak i Skarbu Państwa. Opłacalność dla skazanego przejawia się w szczególności tym, iż nie musi on odbywać kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, dzięki czemu skazany może cieszyć się względną wolnością. Poza tym może on w wyznaczonych godzinach pracować, studiować czy utrzymywać kontakty rodzinne. Okoliczności te sprawiają, iż z każdym kolejnym rokiem rośnie liczba osób korzystających instalacji SDE.