Aktualności

Zgodnie z ustawą karnoprocesową Policja może dokonać zatrzymania osoby podejrzanej, co do której istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo, a ponadto zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

Jak wynika to z praktyki, środek przymusu w postaci zatrzymania stosowany jest dość często. Czasami jednak okazuje się, że jego zastosowanie było bezzasadne lub odbyło się z naruszeniem przepisów prawa. Warto zatem znać uprawnienia osoby zatrzymanej, by móc z nich skorzystać w trakcie lub zaraz po zatrzymaniu.

W pierwszej kolejności ważną informacją dla osoby zatrzymanej jest znajomość momentu, w którym musi być ona zwolniona przez organy ścigania. Wskazać bowiem należy, że Policja ma obowiązek zwolnić zatrzymanego, gdy: ustanie przyczyna zatrzymania, na polecenie sądu lub prokuratora oraz w sytuacji, gdy upłyną terminy zatrzymania. Odnosząc się do terminów zatrzymania należy zapamiętać, że zatrzymany powinien być w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez Policję przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jeśli Policja zaniecha przeprowadzenia tych czynności, zatrzymany powinien być niezwłocznie zwolniony. Osobę zatrzymaną należy także zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania jej do dyspozycji sądu nie doręczono jej postanowienia o zastosowaniu wobec niej tymczasowego aresztowania. Oznacza to, że maksymalny czas zatrzymania w Polsce wynosi 72 godziny.

Przechodząc dalej w omawianiu sytuacji osoby zatrzymanej należy przybliżyć jej podstawowe uprawnienia. Zaliczyć do nich w szczególności można:

• Prawo do informacji o przyczynie zatrzymania i do bycia wysłuchanym – uprawnienie to umożliwia zatrzymanemu wskazanie okoliczności, które przemawiają np. za jego zwolnieniem;
• Prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym – zatrzymanemu na jego żądanie organ procesowy jest zobowiązany umożliwić nawiązanie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nim rozmowę. Jest to niezwykle ważne uprawnienie ze względu na dalszą sytuację procesową osoby zatrzymanej;
• Prawo do żądania zawiadomienia określonych podmiotów – zatrzymany może żądać zawiadomienia przez Policję np. osoby najbliższej, innej osoby wskazanej przez zatrzymanego, pracodawcy lub uczelni;
• Prawo do złożenia lub odmowy złożenia wyjaśnień w swojej sprawie – zatrzymany, co warto podkreślić nie jest zobowiązany do złożenia wyjaśnień w swojej sprawie, jeśli uzna, że byłoby to niekorzystne dla niego lub osoby dla niego najbliższej. Brak złożenia wyjaśnień nie może wpływać niekorzystnie na jego sytuację procesową;
• Prawo do korzystania z tłumacza – uprawnienie to przysługuje zatrzymanemu, jeśli nie zna on w stopniu wystarczającym języka polskiego;
• Prawo do otrzymania protokołu z przesłuchania;
• Prawo do skorzystania z niezbędnej pomocy medycznej;
• Prawo do zainicjowania kontroli zatrzymania – zatrzymany może skorzystać z tego uprawnienia poprzez wniesienie do sądu zażalenia na zatrzymanie w terminie 7 dni od dnia zatrzymania. W zażaleniu można się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania.

Podsumowując należy zauważyć, że znajomość przez osobę zatrzymaną powyżej opisanych uprawnień może wpłynąć na jej ewentualne wcześniejsze zwolnienie oraz polepszyć sytuację procesową na etapie dalszego postępowania w sprawie.

Niewątpliwie prawo do kontaktu z adwokatem umożliwi od samego początku fachową pomoc prawną oraz podjęcie skutecznej obrony. Będzie on mógł bowiem ustalić podstawy zatrzymania, dowiedzieć się o dalszych planowanych czynnościach w sprawie oraz być obecny w trakcie przesłuchania zatrzymanego.

Autorzy: Michał Kaleta - asystent adwokata,

              Rafał Machecki - adwokat