Aktualności

Zgodnie z przyjętą w polskim prawie zasadą swobody testowania, spadkodawca jest uprawniony do dysponowania całym swoim majątkiem na wypadek śmierci. Swoje prawo może zrealizować w szczególności w ten sposób, że powoła do dziedziczenia całości lub części spadku dowolną osobę zarówno z kręgu krewnych, powinowatych, jak i osobę obcą. Spadkodawca oprócz powołania spadkobiercy może dokonać innych rozrządzeń testamentowych. Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługuje instytucja zapisu windykacyjnego, bowiem umożliwia ona spadkodawcy przekazanie określonej osobie konkretnego składnika majątku. Istotą omawianego instrumentu jest nabycie przez zapisobiorcę, czyli osobę na której rzecz dokonany jest zapis windykacyjny, wskazanego przedmiotu już w chwili otwarcia spadku.

Charakteryzując zapis windykacyjny  w pierwszej kolejności na uwagę zasługuje fakt, że może on zostać ustanowiony przez spadkodawcę wyłącznie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego.

Zapisobiercą windykacyjnym zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego może być osoba fizyczna, która dożyła otwarcia spadku. Ponadto może nim być istniejąca w tym czasie osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Zapisobiercą może także zostać dziecko poczęte, a jeszcze nieurodzone (nasciturus), o ile urodzi się żywe, a nadto fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę, jeżeli fundacja ta zostanie wpisana do właściwego rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Następnie wskazać należy, że zapisobierca windykacyjny powołany przez testatora musi złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu zapisu. Nie jest bowiem możliwe przyjęcie zapisu windykacyjnego wprost albo z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Odnosząc się zaś do kwestii odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za długi spadkowego należy zasygnalizować, że powstaje ona z chwilą nabycia przedmiotu zapisu tj. w momencie otwarcia spadku (czyli z chwilą śmierci spadkodawcy). Od tego momentu zapisobierca odpowiada całym swoim majątkiem, z tym zastrzeżeniem, że jego odpowiedzialność jest ograniczona do wartości przedmiotu windykacyjnego.

Przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być wyłącznie ściśle określone rzeczy i prawa. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym do katalogu tego zalicza się: rzeczy oznaczone co do tożsamości, zbywalne prawa majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności, jak również ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Spadkodawca korzystając ze swojej swobody testowania uprawniony jest do odwołania w każdym momencie testamentu i zawartego w nim zapisu windykacyjnego. Ponadto testator ma prawo zbycia przedmiotu zapisu (np. sprzedaży lokalu mieszkalnego). W takim przypadku jednak zapis windykacyjny uznany będzie za bezskuteczny.

Autorzy:  Michał Kaleta -aplikant adwokacki,

                 Rafał Machecki- adwokat.